Konlar va konchilik sanoati chiqindilari
Mamlakat boyligi
uning yer osti boyliklari bilan belgilanadi. Foydali
qazilmalar mamlakat energetikasi, qora va rangli metallurgiyasi, kimyo sanoati,
qurilish va boshqa sohalarining iqtisodiy rivojlanishi uchun asos boladi.
Yer osti
boyliklarining o‘zi nima?
Yer
osti boyliklari - bu yer ostida joylashgan tabiiy muhitning birqismi, jumladan,
minerallar va yer ustiga chiqqan tog‘ jinslari.
Mamlakatimizda
yer osti boyliklari juda ко‘p.
0‘zbekiston hududida tabiiy gaz, neft, rangli metallar va oltin konlari mavjud.
Ammo,
mamlakatimiz rivojlanishi va bizning hayotimiz uchun zarur bo‘lgan boyliklami
yerdan qazib olib chog’ida atrof- muhitga katta zarar yetkazish mumkin.
Hozirgi
kunda shu narsa yaxshi ma’lumki, yer ostidan jinslarini ko‘p miqdorda qazib
olish, er osti suvini haddan ziyod tortib olish va yerning ustki qatlamini
buzish tabiiy muhitga juda katta zarar yetkazadi. Yer osti boyliklarini muvofiq
choralar ko‘rmasdan qazib olish gidrogeologik tizim, hudud relyefi hamda havo
oqimi harakati o'zgarishiga olib keladi.
Ochilgan
jinslar o‘simlik va hayvonlar uchun zaharli bo‘lishi mumkin va ushbu hudud uzoq
muddat davomida hayotsiz sahroga aylanadi.
Ushbu
qayg‘uli oqibatlarga yo‘l qo‘ymaslikuchun eskikonlar o’mida tabiiy holatni
qayta tiklash kerak. Buning uchun yerning hosildorligini qaytarish, atrof-muhitni sog'lomlashtirish va yangi landshaft tashkil qilish lozim.
Yer osti
boyliklarini qazib olishdan avval yerning tuproq qatlamini ehtiyotkorlik bilan
kesib olib, saqlab qoyish kerak. Yer osti boyliklari qazib olingandan keyin,
mazkur tuproq qatlamini avvalgi joyiga qaytarish mumkin, o‘shanda hududdagi
tabiiy muvozanat tezroq tiklanadi.
Tiklangan
yerlardan yaylov va ekin yerlari sifatida foydalanish mumkin. Ko‘pincha
tiklangan yerlarda yangi o‘rmon va yaylovlar tashkil qilinadi va juda kam
hollarda ulardan uylar qurish uchun foydalaniladi, chunki eski kon o’mini
qurilish uchun tayyorlashga ko‘p mablag` kerak.
Konchilik sanoati
chiqitlari masalasi qanday hal etilmoqda?
Bunday
chiqitlar yuz minglab gektar yemi egallaydi. Olimlar kon chiqitlari yotqizilgan
emi ko‘kalamzorga aylantirishning maxsus usulini o’ylab topgan. Kon chiqitlari
yotqizilgan "o‘lik” hududddagi tuproq qatlami mikroblar yaratadi, chunki barcha
bo‘sh jinslarda azotni yig'ish qobiliyatiga ega bo‘lgan mikroorganizmlar
mavjud. Ammo ushbu mikroblaming soni rekultivatsiya uchun juda oz, shuning
uchun ulami maxsus moslamalarda yetishtirib, buldozer bilan tekislangan bo‘sh
jinslar uchastkasiga qo‘yishadi. Mikroblar ko‘payib, ular yangi tuproq
qatlamini yaratishadi.
Mikroblar
yordamida rekultivatsiya qilingan yerlar hisobi yuzlab gektarlarga yetib qoldi.
Ishonch bilan aytish mumkinki, yaqin
kelajakda biz tashlandiq eski konlar va chiqit yotqizilgan maydonlami
uchratmaymiz, ulaming o‘mida yashil maysazorlar va daraxrzorlar barpo etiladi.
Maqolani foydali yoki qiziqarli deb hisoblasangiz ijtimoiy tarmoqlardagi do`stlaringizga matnni belgilab tavsiya qiling!
Agarda Siz maqolada xatoni uchratgan bo'lsangiz, unda xato matnni belgilab, CTRL + ENTER klavishasini bosing va sayt ma'muriga xabarnoma jo'nating.