14-yanvar - “Vatan himoyachilari kuni”
1993-yilning 29-dekabrida 14-yanvar yurtimizda "Vatan himoyachilari kuni” deb e'lon qilindi. Ma'lumki, Mustaqilligimizning ilk yillaridanoq mamlakatimiz mudofaasini kuchaytirish masalasi davlatimiz siyosatining eng muhim ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida belgilab olindi. Yurtboshimizning 6 sentyabrdagi Mudofaa ishlari vazirligini tashkil etish to‘g‘risidagi Farmoni bilan bu boradagi ishlarga tamal toshi qo‘yildi. Keyinchalik Mudofaa ishlari vazirligiga aylantirildi.
1992-yil 14-yanvar kuni esa mustaqil davlatimiz tarixida yana bir muhim tadbirga qo‘l urildi. Respublika Oliy Kengashining "O‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan harbiy qismlar va harbiy o‘quv muassasalari to‘g‘risida”gi qarori bilan mamlakatimiz hududidagi barcha harbiy tuzilmalar mustaqil O‘zbekiston tasarrufiga o‘tkazildi. Davlatimiz rahbari tashabbusiga asosan qabul qilingan mazkur hujjat armiyamizni isloh qilishning uzoq muddatli dasturi ishlab chiqilishiga yo‘l ochdi. 1993-yilning 29-dekabrida 14-yanvar yurtimizda "Vatan himoyachilari kuni” deb e'lon qilindi.
Bugungi kunda hayotning o‘zi Qurolli Kuchlarni boshqarish, rejalashtirish va qo‘llash tizimida zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalardan keng foydalanish, boshqaruvning informatsion vositalari va harbiy aloqa tizimlarini uyg‘unlashtirishni, Qurolli Kuchlarimiz axborot-kommunikasiyalarining raqamli yagona tarmog‘ini yaratishni taqozo etmoqda. Milliy armiyamizni bosqichma-bosqich va tizimli ravishda shakllantirishda, avvalo, O‘zbekistonning mintaqamizda va hozirgi dunyoda tutgan geostrategik va geosiyosiy o‘rnini, mamlakatimiz havfsizligiga qarshi qaratilgan jiddiy ichki va tashqi tahdid va xatarlarni, ayniqsa, kuchayib va faollashib borayotgan xalqaro terrorchilik, ekstremizm, toborа ko‘lami kengayib borayotgan narkoagressiya, ommaviy qirg‘in qurollarining tarqalishi kabi balo-qazolarni hisobga olgan holda ish tutdik. Armiyamiz jahon harbiy qurilishining eng ilg‘or tajribalarini o‘zida mujassam etgan bo‘lib, ayni paytda milliy jangovar an'analarimizni yuksak sadoqat bilan davom ettirmoqda, shu bilan birga, mintaqamizda ro‘y berish ehtimoli mavjud bo‘lgan harbiy harakatlar va jangovar amaliyotlar ham har tomonlama e'tiborga olinmoqda. Harbiy o‘quv yurtlarimizdagi ta'lim tizimi tubdan o‘zgarmoqda, ularda bo‘lg‘usi ofiserlarni tayyorlash va tarbiyalash hozirgi zamon talablariga to‘la mos keladigan, prinsipial jihatdan mutlaqo yangi bo‘lgan o‘quv-texnik va ma'naviy-ahloqiy asosda yo‘lga qo‘yilgan. Armiya saflariga, avvalombor, mustaqil va suveren O‘zbekistonimizga xizmat qilish, uning manfaatlari va sarhadlarini, xalqimizning tinch va osuda hayotini himoya etishga azmu qaror qilgan mard va fidoyi, intellektual jihatdan tarbiya topgan yetuk kadrlar keladi.
O‘tgan davr mobaynida amalga oshirilgan keng ko‘lamli islohatlar tufayli yurtimiz xavfsizligini, sarhadlarimiz dahlsizligini ishonchli himoya qilishga, aholimizning tinch va osuda hayotiga qarshi qaratilgan har qanday g‘arazli urinishlarning oldini olishga qodir bo‘lgan, ixcham, tezkor, tashkiliy jihatdan mukammal, zamonaviy qurol-yarog‘ va harbiy texnika bilan ta'minlangan milliy armiyamiz shakllantirildi.
Bugungi kun yurtimiz o‘g‘lonlari buyuk bobokalonimiz izdoshi bo‘lib kelmoqda. Ulug‘ ajdodlarimizning ma'naviy olami xususida fikr yuritganda, butun dunyoga ma'lum va mashhur bo‘lgan Sohibqiron Amir Temur bobomiz haqida alohida to‘xtalishimiz tabiiydir. Chunki azmu shijoat, mardlik va donishmandlik ramzi bo‘lgan bu mumtoz siymo buyuk saltanat barpo etib, davlatchilik borasida o‘zida ham amaliy, ham nazariy meros qoldirdi, ilmu fan, madaniyat, bunyodkorlik, din va ma'naviyat rivojiga keng yo‘l ochdi. Yuqorida keltirilgan fikr-mulohazalar va dalillardan ko‘rinib turibdiki, davlat arbobi yoshligidan juda tadbirkor, ishning ko‘zini biladigan kishi bo‘lgan, u ayniqsa, boshqaruvning nozik, ko‘pchilik uchun tushunish qiyin bo‘lgan sirlarini yaxshi o‘zlashtirgan. Uning dunyoqarashida davlatga, harbiy ishlarga bo‘lgan qiziqishi yoshligidan uyg‘onadi. Uni ulamolar imtihon qilishib, quvvat xotirasiga tasannolar aytishgan. O‘n ikki yoshga to‘lganida u: Bolalarcha o‘yinlardan orlanadigan bo‘ladi va vaqtini o‘ziga tengqur o‘spirinlar bilan o‘tkazishga harakat qiladi.
Temur 16-18 yoshida qilichbozlik, nayzabozlik va shikor (ov) qilish san'atini mohirona egallaydi va 20 yoshida esa abjir chavondoz bo‘lib yetishadi. Keyin u o‘z tengqurlarini guruhlarga bo‘lib, jang mashqlarini o‘tkaza boshlaydi. Sohibqiron o‘n olti yoshgacha faqat diniy emas, balki dunyoviy fanlar-tarix, falsafa, geografiya, hisob va boshqa ilmlardan ham xabardor bo‘lgan. Buyuk lashkarboshi mamlakat obodonchiligini yuksaltirish, aholining iqtisodiy turmush tarzini yaxshilash va mo‘l-ko‘lchilikni ta'minlashga o‘zining ulkan xissasini qo‘shgan. Bunga ulug‘ Amir pirlari Zayniddin Abubakr Toybodiy uqtirgan saltanat ishlaridagi to‘rt narsaga: 1.Kengash; 2. Mashvaratu maslahat;3. Mustahkam qaror, tadbirkorlik va hushyorlik; 4.Ehtiyotkorlikka amal qilganligi tufayli erishgan. Buni biz Amir Temurning "Barcha ishlarimning to‘qqiz ulushini kengash, tadbir va mashvarat, qolgan bir ulushini esa qilich bilan bajo keltirdim”, deb aytgan iboratomuz so‘zlaridan ham bilsak bo‘ladi. Sohibqiron qaysi bir mamlakatga lashkar tortib borganligidan qat'i nazar, u adolatni himoya qilgan, insof va diyonat uchun jangga kirgan. Aksariyat hollarda kelib chiqqan urushlar Amir Temur raqiblarining adolatsizligi, insof diyonatsizligi, imonsizligi aybi bilan jang olib borgan. Bugungi kunda Sohibqiron yaratgan harbiy san'at merosi jahon xalqlarining harbiy san'ati merosidan munosib o‘rin oldi va hozirgi kunning yangi mazmuni bilan boyib bormoqda.
Vatan ostonadan, inson yashab nafas olib turgan go‘shadan, insonning kindik qoni to‘kilgan xonadon tuprog‘idan boshlanadi.Shu bois, inson ilk bor nafas olib, ulg‘ayib voyaga yetgan ona zaminga mehr-muhabbat va sadoqatda bo‘lishi, uning har bir hovuch muqaddas tuprog‘ini ko‘ziga to‘tiyodek surtishi, unga nisbatan bir umr farzandlik hissi bilan yashashi uning uchun ham farz, ham qarzdir. Vatanimiz tuprog‘idagi har bir qarich yer muqaddas hisoblanadi. Shuning uchun ajdodlarimiz yurt tuprog‘ini ko‘zlariga to‘tiyo etganlar, qayerga borsa ham vatan yodi bilan nafas olganlar. Yurtimiz insonlari vatanimizdan tashqarida baxt-saodatga erisha olmaydilar. Har bir insonning o‘z Vatani uning uchun dunyodagi eng go‘zal va muqaddas makondir. Vatanga mehr-muhabati bo‘lmagan insonni ota-onasiga mehri bor desalar bunga ishonib bo‘lmaydi. Ona vatanimizga sadoqatli bo‘lish, ajdodlar merosiga qiziqish, milliy ma'naviyatdan baxramandlik, o‘ziga ishonch, kelajak oldida ma'sullik tuyg‘ularini tarbiyalaydi. Ta'lim muassasalarida "Vatan himoyachilari kuni” tadbirlarini o‘tkazishning mazmun-mohiyati shundan iboratki, o‘quvchilardan Respublikamiz Qurolli kuchlarining salohiyati va obro‘si, mamlakatimiz mustaqilligi hamda xududiy yaxlitligi, xalqimizning tinch hayotini va mustaqillikni mustahkamlash yo‘lidagi bunyodkorlik mehnatini himoya qilish, yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashdagi ahamiyatini keng yoritib berish, ularni o‘z vataniga sodiq va fidoiy insonlar etib tarbiyalash barcha ta'lim muassasalarining pedagogik jamoasining eng muhim vazifalaridan biriga aylangan. Bugungi kunda o‘quvchi yoshlarda vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi, komil inson, ijtimioy hamkorlik kabi milliy g‘oyalarning asosiy yo‘nalishlarini shakllantirish, bu ta'lim muassasalaridagi ma'naviy-ma'rifiy ishlarni yanada takomillashtirish an'anaga aylanib bormoqda. Yoshlarni harbiy xizmatga kuzatish marosimlarini tantanali o‘tkazish ham vatanparvarlik tizimiga kiradi. Vatanimiz, xalqimiz tinchligi va osoyishtaligini ishonchli himoya qilish, bugungi kunda har bir yigit qizning orzusi va burchiga aylanib bormoqda.
Bugungi yoshlarimiz mustaqil vatanimizning posbonlaridir. Biz navqiron avlod vakillarini barkamol, yetuk kishilar qilib voyaga yetkazsak, ularning har birida or-nomus, milliy g‘ururni izchil shakllantirib borsak, vatanimiz shunchalik qudratli davlatga aylanadi. Vatanni, xalqimiz tinchligi va osoyishtaligini ishonchli himoya qilish, vatanparvar bo‘lish, sodiqlik, fidoyilik tuyg‘ularini xis etib yashayotgan yoshlarimiz mustaqil yurtimizning kelajagidir. Biz qo‘lga kiritgan bunday yutuqlar bilan muqaddas yurtimizda yashayotgan, millati, dini va e'tiqodidan qat'i nazar, har bir inson haqli ravishda faxrlansa arziydi.
14-yanvar Hindistonda "Pongal" - hosil bayrami kuni
Pongal-Hindistonda hosil bayrami bo‘lib, bu bayramning nishonlanishi janubiy Hindiston aholisi uchun juda muhim hisoblanadi. Pongal - hosil bayrami yanvar oyida qishki quyosh turishi kunidan keyin nishonlanadi. Pongal bayramining sanasi Quyosh taqvimi asosida belgilanadi, shu sababli u yildan yilga o‘zgarmaydi. Pongal kunlari astronomik jihatdan muhim va hindistonliklar uchun juda ma’qul - har yili 14-yanvarda quyosh shimol tomonga qarab olti oylik sayohatini boshlaydi va Jadiy yulduzlar turkumiga o‘tadi. Bu samoviy voqea Pongal deb nomlanib, janubiy Hindistonda nishonlanadi. Yer maydonlari gullarga burkanganda festival o‘tkaziladi, shuning uchun Pongal bayrami dehqon jamoalarida yashnash, birdamlik va yaxshi hosil bayrami hisoblanadi. Bayramda qattiq qishdan keyin birinchi hosildan olingan guruchdan taom tayyorlanadi. "Pongal" so‘zi - "shirin guruch taomi" degan ma’noni anglatadi. Bayram davomida dehqonlar Quyosh ma’budiga yaxshi hosil uchun minnatdorchilik bildiradilar.
14-yanvar - Hindistonda Xalqaro varraklar festivali
14-yanvarda Hindistonning moviy qish osmoniga turli rangdagi hajm va shakldagi varraklar uchiriladi. Varraklar, shubhasiz insonlarning osmonga parvoz qilishi haqidagi orzularidan biri bo‘lib qoldi. Varraklarni yaratish va rivojlantirish tarixi o‘zining davomiyligi va mazmundorligi bilan e’tiborni jalb qiladi. Shu sababli varraklar festivali dunyoning ko‘p mamlakatlarida o‘tkazilib, shu san’atning havaskorlari va mutaxassislarini jalb qilmoqda. Hindistonda har yili 14-yanvarda Xalqaro varraklar festivali o‘tkaziladi. Hindistonning g‘arbidagi Gudjarat shtatidagi eng yirik shahar -Axmedobod shahri o‘tkazish joyi sifatida tanlangan. Qish mavsumining tugashi - Xalqaro varraklar festivalining o‘tkazilish vaqti - musaffo va moviy osmon, bahor tabiatining ifori, umid tuyg‘ulari, quvonch va xursandchiliklar barcha festival ishtirokchilarini jalb etadi. Varraklar festivali Gudjarat shtatining barcha yirik shaharlarida o‘tkaziladi, lekin Axmedobod shahrida Xalqaro varraklar festivalining o‘tkazilishi muhim ahamiyatga ega. Axmedobodga Xalqaro varraklar festivalini o‘tkazishga havaskorlar va mutaxassislar, varrak ishlab chiqaruvchilar va ekspertlar, nafaqat Hindistondan balki, dunyoning barcha burchaklaridan yig‘ilishadi. Varraklarning dizayni, rangi, hajmi o‘zining xilma-xilligi bilan e’tiborni jalb qiladi. Ishtirokchilar orasida esa yoshlarni hamda keksalarni uchratish mumkin. Festivalga oilaviy, do‘stlar va kamkasblar jamoa bo‘lib kelishadi. Ko‘plab tomoshabinlar shouni nafaqat maxsus jihozlangan maydonlardan, balki o‘z uylarining va yaqin atrofdagi binolarning tomlaridan ham kuzatishlari mumkin. Osmonda parvoz qilayotgan varraklar bepoyon osmonga qarab uchayotgan g‘aroyib qushlarni eslatadi. Lekin haqiqiy hayratlanarli bayram tunda varraklarni uchirish hisoblanadi. Ular odatda umumiy ip bilan bog‘langan, ichidan yoritilgan va bir qator qilib joylashtirilgan bo‘ladi. Axmedobod shahridagi varraklar muzeyiga borib, bu san’at turi tarixi haqida ko‘p ma’lumotlarini olish mumkin. Masalan, 1870-yilda avstraliyalik ixtirochi Lourens Xargreyv qutili varrak konstruksiyasini ishlab chiqdi, u yengil va mustahkam bo‘lgan, hamda chidamliligi va yuqori ko‘tarilish kuchi bilan farq qilardi. Aynan, shu konstruksiya 20 asr boshlarida birinchi biplanlarning yaratilishida asos bo‘lib xizmat qilgan.
Foydalanilgan manbalar:
