Landshaftlar
Landshaft deb, geografik qobiqning tabiiy taraqqiyoti
davomida vujudga kelgan, o‘zaro ichki aloqalar va birliklariga ko‘ra boshqa
joylardan farq qiladigan, tabiiy chegaralariga ega bo'lgan tabiiy-hudud
majmualariga aytiladi. Landshaft qobig‘ini tashkil etuvchi tabiatning tarkibiy
qismlari - relef, tog‘ jinsi, yer osti va yer usti suvlari, tuproqlar, iqlim,
tirik mavjudotlar hisoblanib, ularning o‘zgarishi va rivojlanishi o‘zaro uzviy
aloqada sodir bo‘ladi. Shu bilan birga ular orasida doimiy ravishda modda va
energiya almashinib turadi va bu hodisa landshaft qobig‘ining yaxlitligini
ko‘rsatadi. Lanshaft qobig‘ini hosil qiluvchidan birortasida insonni ta’siri
natijasida o‘zgarish sodir bo‘lsa, albatta, ikkinchisiga ta’sir etib, o‘zgartirib yuboradi. Natijada butun
landshaft qobig‘ida ham salbiy o‘zgarishlar ro‘y beradi.
Bu
salbiy o‘zgarishlar landshaftlar qiyofasini o‘zgartirib yuboradi. Landshaft
qobig‘ini muhofaza qilish uchun, avvalo tabiatning diqqatga sazovor joylarini
o‘z holicha saqlab qolishga harakat qilish lozim. Buning uchun qo‘riqxonalar,
buyurtmaxonalar tashkil etish, tabiat yodgorliklarini hisobga olish zarur.
Bunday joylarga misol qilib sharshara, g‘or, qoya, keksa daraxt, jilg‘a, buloq
va boshqalarni ko‘rsatish mumkin. Lanshaftlarni muhofaza qilish deganda, biz
uning tarkibiy qismlarini iloji boricha toza saqlash, undagi
muvozanatningbuzilishigayo‘l qo‘ymaslik, tabiatning ajoyib joylarini o‘z
holicha saqlab qolish kabilarni tushunamiz.
Landshaftlarni va uning tarkibiy
qismlarini turli shakllarda muhofaza qilish mumkin. Bularga: landshaftning
butun tarkibiy qismlarni to‘la-to‘kis muhofaza qilish, landshaftning ayrim
ob’ektlarini muhofaza qilishi va uni saqlash kabilar kiradi. Antropogen
landshaftlarga qishloq xo‘jaligida ishdan chiqqan yerlarning holatini
yaxshilash, qazilma boyliklarimizni qazishda hosil boiadigan kar’erlarni
tekislab o‘simliklar, daraxtlar ekish, tabiiy landshaftlar buzilishining oldini
olish kabilar kiradi.
