Vagi vodiysida
Yangi Gvineya
oroli Indoneziya bilan Avstraliya oralig‘ida joylashgan bo‘lib, uning sharqiy
qismi hamon yetarli darajada tadqiq etilmagan.Yangi
Gvineyaning janubi sharqiy qismi qalin o‘rmonlar bilan qoplangan. Vagi daryo
vodiysi dunyodagi eng go‘zal olkalardan biri hisoblanadi. Vagi vodiysida 200
mingga yaqin papuas yashaydi. Bu xalq haqida yaqin vaqtgacha hech qanday
ma’lumot yo‘q edi.
Bu diyorda
yetim qolgan cho‘chqa bolasini emizayotgan ayolni, eng yaqin kishisi vafot
etganda ta’ziya bildirish sifatida bir barmoglni kesib tashlaydigan odamlarni
hozir ham uchratish mumkin.
Ularning katta
bayrami «singsingi» har yili bir marta — avgust oyi oxirida o‘tkaziladi.
Bayramni mahalliy hokimiyat uyushtiradi. Bayramda Yangi Gvineyaning tog‘li
o‘lkalaridan yig‘ilib kelgan, badanlariga gul solgan va rang-barang kiyingan
papuaslaming ajoyib milliy raqslarini kuzatish mumkin.
Papuaslarning
har sakkiz yilda bir marta qishloqda o‘tkazadigan bayrami ham ajoyib. Buni ular
«cho‘chqa bayrami» deb yuritishadi. «Cho‘chqa bayrami»da ikki mingtacha
cho‘chqa so‘yiladi. Cho‘chqani pishirish uchun oldindan maxsus chuqur
qaziladi, chuqurga o‘tin qalab o‘t yoqiladi, o‘tinlar ustiga toshlar qo‘yiladi.
0‘tin yonib bo‘lgach, qizigan toshlar ustiga banan yaproqlari yopiladi, uning
ustiga qirqquloq va xushbo‘y o‘tlarga o‘ralgan cho‘chqa butunligicha qo‘yiladi,
go‘sht ustiga barglar tashlab, keyin tuproq tortib gumbaz qilinadi. Gumbaz
o‘rtasida qoldirilgan teshikdan chuqurga, ya’ni tandirga suv quyiladi, bir necha
soatdan keyin «tandir qovurdoq» tayyor bo‘ladi. Oqsoqollar bambukdan yasalgan
pichoqlar bilan cho‘chqa go‘shtini kesib-kesib bayram ishtirokchilariga
taqsimlaydi.
Papuaslar uchun cho‘chqa katta
ahamiyatga ega. Yangi tug‘ilgan cho‘chqa bolasini butun oila a’zolari
mehribonlik bilan parvarish qiladi. Papuas ayoli cho‘chqa bolasi uchun ikkinchi
ona hisoblanadi: cho‘chqa bolasi betob bo'lib qolganda uning yonidan hech
qayoqqa jilmaydi. Har bir cho‘chqa bolasining laqabi bo‘ladi.
«Singsingi»
bayrami yaqinlashgach cho‘chqalar so‘yiladi. Cho‘chqa so‘yilganda ayollar o‘z
farzandi o‘lgandek bo‘zlaydilar. Erkaklar bayramda ko‘kraklariga bambukdan
qilingan munchoqlar taqadi. Munchoqlar soni cho‘chqasining soniga bogliq.
Kimning qancha cho‘chqasi borligini, shuningdek, uning boyligini ko‘kragidagi
munchoqlar ko‘rsatib turadi.
Papuaslar
hayotidagi har bir voqea — farzand tug‘ilishi, biron kishining xastaligi yoki
o‘limi, albatta, cho‘chqa qurbon qilish bilan nishonlanadi.
Chig‘anoqlar va
cho‘chqa papuaslarning puli hisoblanadi. Ular chig‘anoqqa ham, cho‘chqaga ham
xohlagan buyumini sotib olishi mumkin.
Harbiy nizolar
paytida mag‘lubiyatga uchragan tomon har bir yaradorga sadaf chig‘anoqdan, har
bir nobud bo‘lgan kishiga esa cho‘chqadan tovon to‘laydi.
