Pestitsidlar
Pestitsidlar - inson tomonidan sun’iy yaratilgan kimyoviy
birikmalardir. Ular o‘simlik, qishloq xo‘jalik mahsulotlari, yog'och, paxta
va jun va charm mahsulotlarini zararkunandalardan himoya qilish va xavfli kasallik tashuvchi
hashoratlarga qarshi kurashda qo‘llanadi.Pestitsidlarning
har bir guruhi o‘z norniga ega: defoliantlar (barg to‘kadi), insektisidlar
(qurt-qumursqalarni yo‘q qiladi), akarisidlar (kanalarni o`ldiradi).
O'simliklarni
kimyoviy vositalar yordamida himoya qilish uchun murakkab kimyoviy moddalar
qo’llanadi. Ular inson va hayvonlar uchun turli darajada zaharlidir.
Mutaxassislaming
hisobi bo‘yicha rivojlanayotgan mamlakatlarda har yili 10 mingga yaqin kishi
pestisidlardan zaharlanib olar ekan. Bundan ham ko‘p odamlar ovqat va suv bilan
birga iste’mol qilinayotgan pestisidlar bilan zaharlanib azob chekadi.
Uzoq
yillar davomida qishloq xo‘jaligi va o‘rmonlarda pestisidlarni aviatsiya
yordamida qo'llash atrof-muhitning ifloslanishiga olib kelmoqda.
Pestitsidlar
inson salomatligi uchun xavfli ekan, nega ulardan voz kecha olmaymiz?
Hozircha
buning iloji yo‘q: gerbesidlar ekinzordagi begona o‘tlarni yo‘q qilish uchun, insektisidlar
- qurt-qumursqalarga qarshi kurashish uchun, fungisidlar-o‘simliklardagi zararli
zamburug‘larni yo‘q qilish uchun kerak.
Pestisidlarning
xavfli ta’sirini kamaytirish uchun olimlar qaysi yo`ldan borishmoqda?
Birinchi
navbatda, qishloq xo‘jaligi zararkunandalarini yo‘q qilishda zararkunanda va
kasallikka chidamli bo`lgan o‘simliklarni yetishtirish.
Pestitsidlarni
zararkunandalarning aniq turiga qarshi qo’llash uchun ham ко`p ishlar qilinmoqda. Olimlar tez
ta’sir qiladigan va tabiatga zarar yetkazmaydigan preparatlarni yaratish ustida
ish olib borishmoqda.
Pestitsidlarni
qo`llash usullari ham zararsiz bo`lishi kerak. Pestisidlar samolyotlardan
sepilsa, qisqa muddat ichida katta yer maydoniga ishlov berish mumkin. Ammo
ishlov berish chog’ida ko’tarilgan shamol pestitsidlarni aholi yashaydigan joy
yoki daryoga eltishi mumkin. Bu holda pestisidlar foyda emas, zarar keltiradi.
Shuning uchun ushbu usulni juda ehtiyotkorlik bilan qo`llash zarurdir.
Pestitsidlar
bilan ishlaydigan kishilar ehtiyot bo`lishi kerak. Ularni tashishda
to’kib-sochmaslik, emi ifloslantirmaslik lozim.
Sabzavot va mevalarni iste’mol
qilishdan avval yaxshilab yuvish kerak.
Foydalanilgan manbalar:
