Suv haqida yana bir bor
Suv
haqida sizlarga yana bir bor gapirib bermoqchimiz. Vodoprovod jo‘mraklaridan
oqadigan toza suv haqida emas, balki xonadonlarimizda, sanoat korxonalarida,
ekin erlarida ishlatilgan suv haqida. Ishlatilgan
suv o‘z nomiga ega - u "oqava” suv deyiladi. Oqava suvlar turli xil bo‘ladi.
Xonadonlar,
idoralar, maktab yuvinish xonalari va hojatxonalardan chiqqan suv maishiy oqava
suv deb ataladi. Korxonalarda ishlab chiqarish jarayonida yoki qazilma
boyliklami (ко ‘mir, neft, kon va
h.k.) qazib olish paytida foydalanilgan suv - ishlab chiqarish oqava suvi deb
ataladi.
Sho'rlangan
ekin erlarini yuvishda ishlatilgan oqava suv - kollektor-drenaj suvi deyiladi.
Chunki ular erai yuvib o‘tib, maxsus kollektorlarga yig‘iladi.
Oqava
suvlarning yana bir turi - atmosfera suvlaridir. Ular yomg‘ir yog’ganda va qorlar
eriganda shahar ко’chalarini yuvib
anhorlarga qo’shiladi.
Ishlab
chiqarishdagi oqava suvlar ifloslangan va toza suvlarga bo‘linadi. Albatta,
ikkinchisini shartli ravishda toza deb atashadi.
Iflos
oqava suv texnologik jarayondan keyin tashkil bo‘ladi va turli aralashmalardan
iborat bo ‘ladi. Ulaming tarkibi ishlatilgan xom ashyo va texnologik
jarayonlarga bog‘liqdir.
Iflos
suvda turli aralashmalar miqdori judayuqori bo’ladi. Agai'da ifloslangan suv
tozalanmasdan daryolarga oqizilsa, ular nafaqat daryodagi baliq va
mikroorganizmlami o'ldiradi, balki daryoning "o'lishiga” ham sabab boiadi,
ya’ni daryo tubi qumlanib, qirg‘oqlari buziladi.
Zavod
va fabrikalarning ifloslanmagan oqava suvlari bunday buzish kuchiga ega emas,
ularning tarkibida iflos aralashmalar juda oz miqdor bo’ladi, lekin ular doimiy
ravishda yomonlashadi va suvdagi jonzot turlarining o‘zgarib ketishiga olib
keladi.
Maishiy
oqava suvlami ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri daryolarga oqizib boimaydi, chunki ular
daryo suvini bakteriya va mikroblar bilan ifloslantiradi. Maishiy oqava
suvlarda azot va fosfor ko‘p. Ular mikroorganizm va suv o‘tlari o‘sishini
tezlashtirib yuboradi, bu esa suvning "gullashiga” olib keladi.
Daryo
uchun atmosfera suvlari ham falokatli bo’lishi mumkin, chunki yomg’ir suvi yo’
lida uchragan texnika moyi va neft qoldiqlarini yuvib keladi. Suvdagi neft
dog'lari daryo jonzotlari uchun zarur boigan kislorodga to'sqinlik qiladi,
oqibatda ular halok bo‘lishi mumkin.
Daryolarni
oqava suvlardan himoya qilish uchun ularning tozalanishini ta’minlash kerak. Oqava suvlarni qanday tozalash
kerakligini keyinroq bilib olasiz. Kitobni yopib qo’yishga hali vaqt bor.
Foydalanilgan manbalar:
