Toshga aylangan daraxtlar
Qadimgi geologik
davrlarda o'sgan daraxtlardan, asosan, ko'mir konlari hosil bo'ladi. Biroq,
ba’zi hududlarda ular toshga aylangan holda saqlanib, tabiatning noyob
yodgorliklariga aylangan. Bu noyob tabiat yodgorliklarining ilmiyligi va
nafosati bo'yicha ulkan ahamiyatini ko'p yillar avval rus olimi, akademik V.l.
Vemadskiy ko'rsatib o'tgan.
Toshga aylangan daraxt
qoldiqlari o'zbek geologlari tomonidan Qozog'istonning Sariog'och qishlog'idan
46 km shimoli-g'arbda, bo'r davri yotqiziqlari (ohaktosh, qumtosh va boshqalar)
orasida topilgan. Toshqotgan daraxt qoldiqlari topilgan hududda sudralib
yuruvchilar suyaklari ham saqlanib qolganligi aniqlangan. Topilgan namunalar
O'zbekiston Fanlar Akademiyasiga qarashli H.M.Abdullayev nomidagi geologiya va
geofizika institutiga olib kelinib, geolog olimlar - M.l.lsmoilov, M.I.PIaksina
va A.V.Sattorovlar tomonidan batafsil o'iganilgan. Toshqotgan daraxtning
uzunligi 12 m dan ziyod, diametri 92 sm bo‘lib, uning toshga aylangan
po‘stlog‘i, yillik yoshi halqalari, markaziy qismidagi o‘zagi yaxshi saqlangan.
Paleobotanik olim R.X.Xudoyberdiyevning fikricha, toshqotgan daraxt ignabargli
o'simliklar oilasiga kiradi. Bunday daraxtlar Toshkent atrofi hududida bo‘r
davrida o'sgan ekan. Daraxtlaming bu turi hozir Yer yuzida yo‘q bo`lib ketish
arafasida turibdi. Ulaming ayrimlari Shimoliy Amerika, Xitoy va Yaponiya
orollarida yakka holda, juda oz miqdorda saqlanib qolgan.
