“O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g`risida”gi Farmoniga sharh
Mustaqillik yillarida mamlakatda huquqiy demokratik davlat, kuchli fuqarolik jamiyati
qurishga, erkin bozor munosabatlariga va xususiy mulk ustuvorligiga asoslangan iqtisodiyotni
rivojlantirishga, xalq osoyishta va farovon hayot kechirishi uchun shart-sharoitlar
yaratishga, xalqaro maydonda O’zbekistonning munosib o’rin egallashiga qaratilgan
kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi.
Bosib o’tilgan yo’l va orttirilgan tajribani xolisona baholashdan, mustaqillik yillarida
erishilgan yutuqlarni tahlil qilishdan hamda zamon talablaridan kelib chiqqan holda,
oldimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va mamlakat taraqqiyotini
jadallashtirishning muhim ustuvorliklarini hamda aniq marralarini belgilash vazifasi
turgan edi.
Mazkur vazifani amalga oshirish yo’lida aholining keng qatlamlari, jamoatchilik
va ishbilarmon doiralar vakillari, davlat organlarining raHbarlari va mutaxassislari
bilan amaliy suhbat hamda muhokamalar olib borildi, shuningdek amaldagi qonun hujjatlari,
milliy va xalqaro tashkilotlarning axborot-tahliliy materiallari, ma’ruzalari, tavsiyalari
va sharHlari o’rganildi, rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasi tahlil qilindi.
Kelib tushgan takliflarni jamlash, chuqur o’rganish hamda umumlashtirish asosida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining "O’zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g`risida”gi Farmoni loyihasi ishlab chiqilib, u bilan 2017-2021-yillarda
O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha
Harakatlar strategiyasi (keyingi o’rinlarda
– Harakatlar strategiyasi);
Harakatlar
strategiyasini "Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili”da amalga oshirishga
oid Davlat dasturi (keyingi o’rinlarda
– Davlat dasturi) tasdiqlandi.
Loyihalarni tayyorlash davomida aholining keng qatlamlari orasida qizg`in muhokamalar
olib borildi. LoyiHalar muhokama uchun turli axborot maydonlariga joylashtirildi,
ularning natijasida ko’plab taklif va muloHazalar kelib tushdi. Fuqarolar siyosiy-huquqiy
borada yuksak faollik ko’rsatib, olib borilayotgan islohotlarga aloHida qiziqish
va daxldorlikni namoyon qildilar.
Xususan, loyihalarning "Qonun hujjatlari ta’sirini baholash tizimi” portalida yo’lga
qo’yilgan jamoatchilik muhokamasi natijalari bo’yicha 1 310 ta taklif va muloHaza
kelib tushib, ular asosida Davlat dasturining 41 ta bandi qayta ko’rib chiqildi.
Shu bilan birga, 2017-yil 23-27-yanvar kunlari Toshkent shahrida media-haftalik
va xalqaro davra suhbati tashkil etilib, ularda 1 300 dan ortiq mutaxassis va ekspert,
jamoatchilikning, ommaviy axborot vositalarining, diplomatik korpus va xalqaro tashkilotlarning,
shuningdek O’zbekistonda faoliyat yuritayotgan yirik xorijiy investorlarning vakillari
ishtirok etishdi.
Harakatlar
strategiyasiga O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti Shavkat Mirziyoev tomonidan saylovoldi jarayoni, jamoatchilik, ishbilarmon
doiralar vakillari hamda davlat organlari bilan uchrashuvlar chog`ida bildirilgan
mamlakatni ijtimoiy-siyosiy, sostial-iqtisodiy, madaniy-gumanitar rivojlantirishning
konsteptual masalalari kiritildi.
Harakatlar strategiyasining maqsadi olib borilayotgan islohotlar samaradorligini
tubdan oshirishdan, davlat va jamiyatning Har tomonlama va jadal rivojlanishini
ta’minlash uchun shart-sharoitlar yaratishdan, mamlakatni modernizastiyalash va
hayotning barcha sohalarini erkinlashtirishdan iboratdir.
Xususan, mamlakatni rivojlantirishning quyidagi 5 ta ustuvor yo’nalishi belgilangan:
1. Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish;
2. Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilish;
3. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish;
4. Ijtimoiy soHani rivojlantirish;
5. Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag`rikenglikni ta’minlash, chuqur
o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish.
Mazkur yo’nalishlarning har biri mamlakatdagi islohotlarni va yangilanishlarni yanada
chuqurlashtirishga oid aniq bo’limlardan iborat.
Harakatlar strategiyasini besh bosqichda amalga oshirish nazarda tutilmoqda, bunda
yillarga beriladigan nomlarga muvofiq har yili uni amalga oshirish bo’yicha Davlat
dasturi tasdiqlanadi.
Davlat dasturining "Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish” deb nomlangan birinchi yo’nalishini amalga oshirishda
davlat hokimiyati tizimida Oliy Majlisning rolini kuchaytirish, qonun ijodkorligi
faoliyatining sifatini tubdan yaxshilash, davlatning Hayotida siyosiy partiyalarning
rolini kuchaytirish nazarda tutilgan.
Davlat boshqaruvini takomillashtirish, eng avvalo davlat xizmatini isloh qilish,
iqtisodiyotda davlat boshqaruvini kamaytirish, davlat va xususiy sektorlarning o’zaro
foydali hamkorligining zamonaviy shakllarini, "Elektron hukumat” tizimini rivojlantirish
bo’yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish rejalashtirilgan.
Xalq bilan samarali muloqotni ta’minlash Davlat dasturining eng muhim va dolzarb
vazifalaridan biri bo’ldi. Shu munosabat bilan jamoatchilik nazoratini takomillashtirish,
nodavlat notijorat tashkilotlarini, ommaviy axborot vositalarini yanada rivojlantirish,
shuningdek maHallaning jamiyat hayotidagi rolini kuchaytirish nazarda tutilmoqda.
Davlat dasturining ikkinchi yo’nalishi qonun ustuvorligini
va sudning chinakam mustaqilligini ta’minlash chora-tadbirlarini nazarda tutadi.
Jumladan, qarorlar qabul qilishda sudlar mustaqilligini ta’minlashi kerak bo’lgan
Oliy sud kengashini tuzish, professional sudyalar korpusini shakllantirish, sudyalarning
huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga doir chora-tadbirlarni amalga
oshirish rejalashtirilmoqda.
Ma’muriy sudlarni, xo’jalik sudlari tizimida mintaqaviy apellyastiya sudlarini tuzish,
sudya yordamchisi lavozimini ta’sis etish orqali sudlarni kelgusida ixtisoslashtirish
va ularning devonini mustaHkamlash nazarda tutilmoqda.
Sansalorlikka va ishlarning ko’rib chiqilishi sudlar tomonidan asossiz cho’zib yuborilishiga
yo’l qo’ymaslik maqsadida prostessual qonun hujjatlarini takomillashtirish, quyi
instanstiya sudlarining kamchiliklarini mustaqil bartaraf etish va uzil-kesil qaror
qabul qilish yuzasidan yuqori sud instanstiyalarining vakolatlarini kengaytirish
rejalashtirilmoqda.
Ushbu yo’nalish doirasida barcha huquqni muhofaza qilish va nazorat organlari, davlat
hamda xo’jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari rahbarlarining
xalq bilan bevosita muloqotini yo’lga qo’yish chora-tadbirlarini ro’yobga chiqarish,
aholi ularga erkin murojaat eta olishini ta’minlash, jismoniy va yuridik shaxslarning
huquqlari hamda erkinliklari buzilganligi to’g`risidagi murojaatlarning, xabarlarning
o’z vaqtida olinishini ta’minlash nazarda tutilmoqda.
Huquqbuzarliklarning oldini olish tizimiga, jinoyatchilikka qarshi kurashish va
jamoat tartibini saqlash bo’yicha ichki ishlar organlarining faoliyatini tubdan
takomillashtirishga aloHida e’tibor qaratiladi.
Shuningdek ushbu yo’nalish 2018-2021-yillarda jinoyat va jinoyat-prostessual qonun
hujjatlarini yanada takomillashtirish konstepstiyasini ishlab chiqishni, sud, huquqni
muhofaza qilish va nazorat organlari xodimlarini o’qitish, tanlash va joy-joyiga
qo’yish tizimini takomillashtirishni, murojaatlarni muntazam tahlil qilishni hamda
vaqti-vaqti bilan uning natijalarini e’lon qilib borishni, advokaturani rivojlantirishni,
notariat tizimini va FHDYo organlarini isloH qilishni Ham o’z ichiga oladi.
"Iqtisodiyotni yanada
rivojlantirish va liberallashtirish” deb nomlangan uchinchi yo’nalishda ko’rsatilgan chora-tadbirlarni ro’yobga chiqarish
uchun milliy valyuta va narxlarning barqarorligini ta’minlash, valyutani tartibga
solishning zamonaviy bozor mexanizmlarini bosqichma-bosqich joriy etish, maHalliy
byudjetlarning daromad bazasini kengaytirish, tashqi iqtisodiy aloqalarni kengaytirish,
eksportga mo’ljallangan maHsulot va materiallar ishlab chiqarish uchun zamonaviy
texnologiyalarni joriy etish, transport-logistika infratuzilmasini, tadbirkorlikni
rivojlantirish hamda xorijiy investorlar uchun investistiyaviy jozibadorlikni oshirish,
soliq ma’murchiligini yaxshilash, bank faoliyatini tartibga solishning zamonaviy
prinstiplari va mexanizmlarini joriy etish, ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarini
rivojlantirish, shuningdek turizm industriyasini jadal rivojlantirish nazarda tutilmoqda.
Shuningdek ushbu yo’nalish xususiy mulkni, moliya bozorini himoya qilish, qishloq
xo’jaligini modernizastiyalash, zargarlik soHasini rivojlantirish, ayrim milliy
korxonalarning akstiyalarini (IPO) nufuzli xorijiy fond birjalariga dastlabki tarzda
joylashtirishga tayyorgarlik ko’rish chora-tadbirlarini Ham o’z ichiga oladi.
2017-2021 yillarda umumiy qiymati 40 milliard AQSh dollari miqdoridagi 649 ta investistiya
loyihasini nazarda tutuvchi tarmoq dasturlarini ro’yobga chiqarish rejalashtirilmoqda.
Natijada keyingi 5 yilda sanoat maHsulotini ishlab chiqarish 1,5 baravar, uning
yalpi ichki maHsulotdagi ulushi 33,6 foizdan 36 foizgacha, qayta ishlash tarmog`i
ulushi 80 foizdan 85 foizgacha oshadi.
"Ijtimoiy sohani
rivojlantirish” deb nomlangan to’rtinchi yo’nalish aHoli bandligini oshirish, fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish va ularning
salomatligini saqlash, yo’l-transport, muhandislik-kommunikastiya hamda ijtimoiy
infratuzilmani rivojlantirish va modernizastiyalash, aholini elektr energiya, gaz
bilan ta’minlashni yaxshilash, aholining muHtoj qatlamlariga ko’rsatiladigan ijtimoiy
yordam sifatini oshirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy hayotdagi maqomini oshirish,
sog`liqni saqlash sohasini isloh qilish, maktabgacha ta’lim muassasalarining qulayligini
ta’minlash, umumiy o’rta ta’lim, o’rta maxsus va oliy ta’lim sifatini yaxshilash
hamda ularni rivojlantirish chora-tadbirlarini amalga oshirishni nazarda tutadi.
Xususan, hududlarni har tomonlama rivojlantirish bo’yicha qariyb 25 mingta investistiya
loyiHasini ro’yobga chiqarish hisobiga 256,4 ming ish o’rni tashkil etish orqali
aholini ish bilan ta’minlash dasturlarini to’liq ijro etish nazarda tutilgan. Ishsizlik
darajasi eng yuqori bo’lgan mintaqalarda 46,8 ming yangi ish o’rni tashkil etish,
tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun ta’lim muassasalarining 10 ming nafar bitiruvchisiga
kreditlar ajratish rejalashtirilmoqda.
Katta yoshli avlodni qo’llab-quvvatlash, ijtimoiy nafaqalar berish tartibini takomillashtirish,
sog`liqni saqlash soHasini isloh qilish chora-tadbirlari kiritilgan. Jumladan,
78 ta tuman tibbiyot birlashmasini, 7 ta shahar va 2 ta viloyat ko’p tarmoqli tibbiyot
markazini qayta qurish, tez tibbiy yordam xizmatini 1200 ta maxsus avtotransport
bilan ta’minlash rejalashtirilmoqda.
Qishloq joylarda 15 mingta arzon uy-joy, 415 kilometrlik suv ta’minoti quvurlari,
316 kilometrlik gaz ta’minoti quvurlari va 291 kilometrlik ichki yo’llar qurish
rejalashtirilgan. AHoliga transport xizmatlari ko’rsatish sifatini yaxshilash maqsadida
86 ta yangi avtobus yo’nalishini joriy etish va 537 ta zamonaviy avtobus xarid qilish
nazarda tutilmoqda.
"Xavfsizlik, millatlararo
totuvlik va diniy bag`rikenglikni ta’minlash, chuqur o’ylangan, o’zaro manfaatli
va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish” deb nomlangan beshinchi yo’nalish doirasida respublikaning konstitustiyaviy tuzumini,
suverenitetini, hududiy yaxlitligini himoya qilishga doir chora-tadbirlarni ro’yobga
chiqarish, kiberxavfsizlik sohasida axborot, normativ-huquqiy asoslar tizimini takomillashtirish,
aHolini favqulodda vaziyatlardan xabardor qilish tizimini tashkil etish va rivojlantirish,
Orol fojiasining oqibatlarini yumshatish, shuningdek Millatlararo munosabatlar
sohasidagi siyosatning ustuvor yo’nalishlari konstepstiyasini hamda Diniy sohadagi
davlat siyosati konstepstiyasini ishlab chiqish nazarda tutilmoqda.
Shu bilan birga, xorijiy hamkorlar bilan siyosiy-diplomatik sohadagi hamkorlikni
rivojlantirishga doir "Yo’l xaritalari”ni ishlab chiqish, O’zbekistonning xorijiy
hamkorlar bilan 2017-yilga mo’ljallangan savdo-iqtisodiy, investistiyaviy, texnologik
va moliyaviy-texnik hamkorligini tubdan rivojlantirish va kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Davlat dasturining yuqorida qayd etilgan barcha chora-tadbirlarini amalga oshirishga
37,7 trillion so’m va 8,3 milliard AQSh dollari yo’naltiriladi.
Kelgusi besh yilda mamlakatni rivojlantirishning strategik va ustuvor yo’nalishlarini
belgilash maqsadida Farmon asosida, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti boshchiligida
harakatlar strategiyasini amalga oshirish bo’yicha Milliy komissiya tuzilmoqda.
Davlat dasturiga kiritilgan tadbirlar to’liq, o’z vaqtida va sifatli bajarilishini
nazorat qilish Harakatlar strategiyasi beshta yo’nalishining har biri bo’yicha tuzilgan
komissiyalar zimmasiga yuklatilgan.
Ushbu komissiyalar zimmasiga nafaqat yuqorida qayd etilgan vazifalarni amalga oshirish,
balki 2018-2021-yillarga mo’ljallangan harakatlar strategiyasini amalga oshirish
bo’yicha tegishli yillik davlat dasturlari loyihalarini tayyorlash ham yuklatilmoqda.
Harakatlar strategiyasining amalga oshirilishi O’zbekiston Respublikasining mamlakatni
isloh qilish va modernizastiyalash, rivojlangan bozor iqtisodiyotiga asoslangan
huquqiy demokratik davlat, kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish, qonun ustuvorligini,
xavfsizlik va huquq-tartibotni, davlat chegaralarining daxlsizligini, jamiyatda
millatlararo totuvlik va diniy bag`rikenglikni ta’minlash yo’lidagi shaxdam Harakatlariga
yangi kuch bag`ishlaydi.
Использованные источники:
