Okeaniya iqlimi, tabiat zonalari va aholisi
Iqlimi. Deyarli barcha orollar ekvatorial,
subekvatorial va tropik iqlim mintaqalarida joylashgan. Faqat Yangi Zelandiya
va unga yaqin bo‘lgan orollar subtropik va mo‘tadil iqlim mintaqalariga to‘g‘ri
keladi. Umuman, Okeaniya iqlimi iliq, yumshoq bo‘lib, haroratning tebranishi
fasllar bo‘yicha kecha va kunduzda ham katta emas. Kunduz tush paytida +30°C,
kechasi +23°C ni tashkil etadi. Yog‘inlar ko‘p yog‘adi, o‘rta hisobda 3000-4000 mm. Gavayi orolidagi tog‘larning shamolga ro'para yonbag‘irlariga
yiliga 12500-14000 mm yog‘in yog‘ishi kuzatilgan. Yangi Gvineya tog‘larida
4420 m dan yuqorida doimiy qorlar, hatto kichik muzliklar bor. Yangi Zelandiya
tog‘larida ham qor-muzliklar ko‘p uchraydi.
Tabiat zonalari. Okeaniya orollarining asosiy qismi doimiy yashil, nam o‘rmonlar va savannalar
bilan qoplangan. Daraxtlardan qimmatlisi kokos
va sago palmalari, kauchukli
daraxt, banan, non va qovun daraxtlari, mango, shakarqamish. Yangi
Zelandiyada daraxtsimon
paporotniklar, kauri tilog‘ochi, karam
daraxti, zig‘ir va boshqa endemiklar o‘sadi. Tog‘larning shamolga ro‘para
bo‘lgan yonbag‘irlarida, tekisliklarda qalin o‘rmonlar bo‘lsa, teskari tomonida
savannalar hosil bo‘lgan.
Hayvonot
olami o‘ziga xos. Yangi Gvineya va unga yaqin orollarda kazuar tovug‘i (emu oilasiga mansub), Yangi
Zelandiyada 3 turdagi kivi tovuqlari,
pingvin va boshqa dengiz qushlari juda ko‘p (albatros, bo‘ron qushi, baliqchi
qush). Orollarga keltirilgan kalamush,
yovvoyilashgan mushuk, echki, quyon
tabiatga juda katta zarar keltirmoqda.
Okeanlar
hayvonlarning tarqalishi uchun katta qiyinchilik tug‘diradi, bu Okeaniya
hayvonot dunyosi tarkibi o‘ziga xosligiga olib kelgan. Avvalo,
sutemizuvchilarning deyarli mutlaqo yo‘qligi hisobiga juda kamayib ketganligi
bilan ta’riflanadi.
Aholisi. Okeaniyada 16 mln ga yaqin aholi yashaydi
(2016-y. 1-iyul). Yangi Zelandiyada tub joy aholisi maorilar jami aholining 15 % ini tashkil etadi. Asosiy
aholisi ingliz — yangi zelandiyaliklardan iborat. Yangi Zelandiya, Yangi
Kaledoniya, Yangi Gvineya, Gavayi orollarida kelgindilar ko‘p. Bu yerda
aholining ko‘pchiligi shaharlarda yashaydi. Boshqa orollarda qishloq aholisi
ko‘pchilikni tashkil etadi. Mahalliy aholi kokos palmasi, banan, shakarqamish,
ananas, qahva, kakao yetishtiradi. Baliqchilik, o‘rmonchilik, sayyohlarga
xizmat ko‘rsatish, dengizdan dur olish, rangli metall rudalari, ko‘mir, neft
qazib chiqarishda ishlashadi.
