Pokiston Federativ Islom Respublikasi
Pokiston Federativ Islom
Respublikasi Eron, Afg'oniston va Hindiston davlatlari bilan chegaradosh,
janubidan esa Arabiston dengiziga tutashdir. Ma’muriy-hududiy tuzilishi -
Federativ Respublika. Oliy qonun chiqaruvchi hokimiyat — parlament (Milliy
Assambleya va Senat). Davlat boshlig‘i — Prezident. Relyefi janubdan shimolga va
shimoli-sharqqa tomon ko'tarilib boradi. Iqlimi subtropik va tropik
xususiyatli.
Pokiston industrial-agrar yo`nalishga
asoslangan ko'p tartibli xo'jalikka ega mamlakat. Uning tarkibi Panjob, Sind,
Shimoli-g`arbiy chegara oldi, Belujiston provinsiyalari hamda Islomobod
joylashgan federal poytaxt hududidan iborat.
Pokiston ham tog‘lar va
tekislik mamlakati. Shimoliy hududlarda Hindiston Qoraqurum va Himolay tog'
tizimlari uchrashadi. Himolay tog`larining chekka g'arbiy qanotida 2005-yilning
oktabr oyida dahshatli zilzila yuz berdi. U 40 mingdan ortiq kishining halok
bo'lishiga, 100 ming kishi jarohatlanishiga, salkam 3 mln. kishi esa
boshpanasiz qolishiga sabab bo'ldi. Mamlakat aholisining soni 2013-yilning iyul
oyida 193,2 mln. kishini tashkil etdi. Bu ko`rsatkich bo`yicha Xitoy,
Hindiston, AQSH, Indoneziya va Braziliyadan keyin dunyoda 6-o'rinni egallaydi.
Aholisining o'rtacha zichligi 243 kishiga teng. Tug'ilish koeffitsiyenti 32-34
promilleni, o'lim koeffitsiyenti esa 16 promilleni tashkil etadi. Aholi
sonining 42% i 0-14 yoshidagilarga, 4% i
esa 65 va undan katta yoshdagilar hissasiga to'g'ri keladi. O'rtacha umr davri
65 yosh. Urbanizatsiya darajasi 36,2% ga teng. Mamlakatda Karachi, Ravalpindi,
Islomobod, Peshovar kabi yirik katta va o'rta shaharlar mavjud.
Pokiston ko‘p millatli
mamlakat. Asosiy millat qatoriga panjobliklar, sindlar, pushtunlar va belujlar
kiradi. Aholining 98% islom diniga e’tiqod qiladi, ularning 60% i sunniylar va
40% i shialardan iborat.
Sanoat iqtisodiyotning yetakchi
tarmog'i. YIM ning 27% i sanoatga, 20% i qishloq xo`jaligiga, 54% i xizmat
ko`rsatish sohasiga to`g`ri keladi (2012-y.). Jami band aholining 40% dan ortiq
qismi qishloq xo`jaligiga to`g`ri keladi. Asosiy tarmog`i dehqonchilik bo`lib,
bug`doy, sholi, shakarqamish, paxta yetishtirishga ixtisoslashgan. "Yashil
inqilob” oqibatida o`zining donga bo`lgan talabini to`liq qondirmoqda.
Sanoatining yetakchi tarmog`i
yengil sanoat. Unda sanoatda band aholining qariyb 40%i mehnat qiladi. To`qimachilik
sanoati eksportbop mahsulot ishlab chiqaradi. Undan tashqari, metallurgiya,
mashinasozlik, kimyo, oziq-ovqat, charm sanoati korxonalari ham faoliyat
ko`rsatmoqda. Hunarmandchilik va kosibchilik rivojlangan. Tabiiy gaz, neft,
ko`mir, xromitlar va boshqa turdagi qazilma borliklar qazib olinmoqda. Mamlakat
rivojlangan transport infratuzilmasiga ega. Temiryo`l, avtomobil hamda dengiz
transporti yaxshi rivojlangan.
Valyuta tushumlarining 2/3
qismi sholi va paxtaga to`g`ri keladi, 25% ini esa to`qimachilik sanoati
ta`minlaydi. Import tarkibida mashina va uskunalar, neft va neft mahsulotlari,
mineral o`g`itlar va oziq-ovqat mahsulotlari ajralib turadi. O`zbekiston bilan eksport-import
aylanmasi mavjud.
Использованные источники:
