Stressga qarshi apelsin
Ma’lum bo’lishicha, apelsinda asab tizimi
faoliyati me’yorda ishlashi uchun zarur bo’lgan biologik faol moddalar bor. Apelsindagi
S vitamini, karotin va V guruhidagi vitaminlar uyg`unlashgan holda bo’lib, gipotalamusda
odamni stressdan himoya qiluvchi gormonlar ishlab chiqilishini ta’minlaydi. Organizmda
bu vitaminlar yetarli bo’lganda zarurat tug`ilgan paytda organizmda noradrenalin
— stress vaziyatlarda himoya reaksiyasini ishga tushiradigan va yaxshi kayfiyatni
ta’minlaydigan modda ishlab chiqarila boshlaydi. Bunday vitaminlar yetishmaganda esa noradrenalin o’rniga ishonchsizlik va
qo’rquv gormoni — adrenalin sintezlanadi. Apelsindagi
biologik tarkib odam organizmidagi hujayralari membranalarini erkin radikallardan
himoya qiladi. Membranada yetarli miqdorda himoyachilar — antioksidantlar
bo’lsa, bu dushman hujayraga ziyon yetkaza olmaydi. Oltinrang-malla bu meva tarkibidagi
vitaminlar, bioflavonoidlar, marganets, magniy, rux kabi mikroelementlar organizmda
antioksidantlar vazifasini bajaruvchi enzimlar, ya’ni fermentlar ishlab chiqilishini
ta’minlaydi.
Apelsinda
S vitamini ko’p bo’lgani uchun (6,6 mg foiz) uning ahamiyatini har bir odam salomatligi
uchun qanchalik ahamiyatga ega ekanini eslatib o’tmoqchimiz. Ayniqsa, qish va bahor
paytida bu vitamin asab tizimi bilan uzviy bog`liq bo’lgan immun tizimini mustahkamlaydi.
Gipertoniya bilan og`rigan bemorlarda S vitamini ta’sirida qon tomirlarining
chidamliligi va qa-yishqoqligi ortadi, bu esa o’z navbatida infarkt va insultning
oldini oladi.
S vitamini
kalsiy va temir almashinuvchiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi, bu mikroelementlarning
ichakda so’rilishini yaxshilaydi, kalsiyni eruvchi holatga, temir ionlarini esa
ikki valentli shaklga keltiradi va shu bilan hujayralar bo’linish jarayonini tezlashtirib,
qarishni sekinlashtiradi.
Odam organizmi
S vitaminini ishlab chiqarmaydi va uni zarur miqdorda zaxira qilish xususiyatiga
ham ega emas. Agar odam hayvon oqsillari — go’sht, baliq, tvorog, tuxumni
qancha ko’p iste’mol qilsa, organizmi shuncha ko’p S vitamini talab qiladi. Shu
sababli bu taomlar bilan bir bo’lak limon yoki apelsin tanovul qilish foydadan holi
bo’lmaydi. Chekadiganlar esa o’z salomatliklarini tiklab turish uchun to’yib apelsin
yeyishlari kerak.
S vitaminining
(askorbin kislotasi) o’rtacha kundalik miqdori 100 mg dan iborat, ammo ko’pgina
mutaxassislar biz yashayotgan noqulay ekologik sharoit tufayli bu miqdor 2-3 barobar
oshirilishi kerak deb hisoblashmoqda. Miqdorning ortib ketishidan qo’rqmaslik kerak,
ayniqsa, bu tabiiy mahsulot apelsindan olinadigan bo’lsa.
Askorbin
kislotasining sitrus mevalar, shu jumladan apelsin po’sti ostida to’planadigan rutin
bilan biologik faol qo’shiluvi ham antistress hisoblanadi. Bundan tashqari, bu vitaminlar
odam organizmini stressdan himoya qiladi, tomirlarni mustahkamlaydi, yurak ishini
yaxshilaydi, qon bosimining pasayishiga zamin yaratadi.
Organizmni
bu moddalar bilan to’ldirish uchun apelsinni po’sti bilan yoki shakarlangan po’stini
yeyish maqsadga muvofiq.
Parhezshunos
olimlarning fikricha, apelsin doimiy ovqatlanish ratsioniga kiritilishi kerak. Shu
jumladan apelsinning o’zigina emas, uning sharbati ham juda foydali. Apelsin mevalari
va uning yangi siqib olingan sharbati organizmdan ortiqcha xolesterinni chiqaradi,
vitamin tanqisligida tavsiya etiladi, shuningdek gripp va yiringli yaralardan profilaktika
qiluvchi samarali vosita sifatida qadr-lanadi.
Apelsin
efir moyidagi bioflavonoidlar depressiyani bartaraf etadi, shuningdek organizmning
himoya kuchlarini oshiradi. Bu efir moyi apelsin mevasi po’stlog`i va apelsin daraxtining
gullarini presslash usuli bilan olinadi. Apelsinli moy tinchlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi
— tirishlarni, tomir tortishishlarni bartaraf etadi, organizmning infeksiyalarga
qarshiligini oshiradi.
Apelsin
moyi bilan davolanganda uni ichga qabul qilish yoki aromaterapiya kurslarini o’tkazish
mumkin. Apelsin efir moyidan 2-3 tomchisini 1 choy qoshiq asal yoki 1 stakan apelsin
sharbatiga tomizib, bir kunda 2-3 marta qabul qilinadi.
Nevrasteniya,
neyrotsirkulyar distoniya, yurakning ishemik kasalligida (xuruj davrida emas) apelsin
moyi ifori bilan to’lgan xonada har kuni ikki soat, I-II bosqichdagi gipertoniyada
yarim soat bo’lish maqsadga muvofiq.
Zarracha
bo’lsa ham stress holatiga tushsangiz, apelsinli iforli vanna qabul qilish juda
foydali. Bir stakan maydalangan apelsin po’stlog`ini qaynoq suvda damlab, tindiring
va vanna uchun tayyorlangan suvga qo’shing (vannada suv harorati tanaga yoqadigan
bo’lishi kerak). Vannada suvga 3-5 tomchi efir moyi qo’shib yuborsangiz foydaliligi
yanada oshadi. Vanna 5-7 daqiqa qabul qilinadi. Agar siz hammom yoki saunaga boradigan
bo’lsangiz, bir necha tomchi efir mo-yini bug` chiqaradigan suvga tomizib yuborsangiz
bo’ladi.
Shunday
qilib, apelsinlar asabni tinchlantiribgina qolmay, organizmning barcha funk-siyalarini,
shu jumladan yurak va miya ishini faollashtiradi. Ammo apelsinning shifobaxsh xususiyatlari
bu bilan cheklanib qolmaydi.
Apelsin
tarkibidagi pektin sog`lom odamlarda ham, qandli diabet bilan og`rigan bemorlarda
ham qondagi qand miqdorini kamaytiradi. Shu sababli diabet bilan og`riganlar har
kuni tabiiy apelsin sharbati ichishi kerak.
Agar apelsinni
nonushtadan yarim soat oldin yesangiz, ichak faoliyati yaxshilanadi, ayniqsa qabziyatda
foyda bo’lib, gaz hosil bo’lishi kamayadi. Ammo oshqozon va o’n ikki barmoq ichak
yarasi kasalliklarida, yuqori kislotalik bilan kechadigan gastrit hamda ichak yallig`lanish
kasalliklarining xuruj paytida apelsin iste’moli ma’n qilinadi.
Yangi yoki quritilgan apelsin po’stlog`idan tayyorlangan tinitma shamollash, yo’talda va ishtahani ochish uchun qo’llaniladi.
Uni tayyorlash uchun 2-3 dona apelsinning po’stlog`ini termosga solib, ustidan yarim
litr qaynagan suv quying. Bir soatcha tindirib, bir kunda 2-3 marta choy o’rnida
iching.
Apelsin po’stlog`i qaynatmasi klimaks davrida va hayz jarayonida ko’p qon ketganda bachadondan
qon ketishini to’xtatadi (ammo bunday vaziyatlarda shifokor bilan maslahatlashib
ish ko’rish kerak). Bir necha dona apelsin po’stlog`ini qaynating (1,5 litr suvdan
qaynash jarayonida 0,5 litr suv qolishi kerak) va bir kunda 3 mahal 1-2 osh qoshiqdan iching.
Depressiyaga qarshi apelsinli choy. 3 dona apelsin po’stlog`ini termosga solib, 0,5 litr qaynagan
suv quying. Bir soatdan so’ng suzgichdan o’tkazib, bir kunda 2-3 marta choy kabi
iching.
Apelsin quvvat beradi
Surunkali
quvvatsizlikda bosh miya faoliyatini yaxshilash uchun yarim piyola apelsin va olma
sharbatini aralashtirib, 1 choy qoshiqdan maydalangan yong`oq va asal qo’shiladi.
Ertalab va kechqurun 2 osh
qoshiqdan ichiladi.
Maza qilib
apelsin yeyishdan tashqari uning yordamida davolanishni istaydiganlar mana bu qiziq
faktni bilib qo’yganlari ma’qul. Gap shundaki, apelsin mevalari daraxtda bir yarim-ikki
yil osilib turadi. Agar ularni qishgacha uzib olmasangiz, bahor kelishi bilan ular
yana yashil tusga kiradi.
Keyingi
yozda ularning terisi qalinlashib, kuzda yana sarg`ayadi, go’yo ikkinchi marta yetiladi.
Ushbu ikki yillik mevalar, yirik bo’lishiga qaramay, ta’mi va sifati bilan bir yillik
apelsindan ortda qoladi. Shuning uchun terisi qalin apelsinlarni sotib olmang —
ular eski bo’lishi mumkin.
Использованные источники:
